Dünya Bankası tarafından ilk kez hazırlanan “Sınır ötesine yatırım yapmak” başlıklı araştırmaya göre Türkiye, iş kurma süresi olmak üzere bütün kategorilerde yabancı yatırımlar için sağlanan kolaylıklarda dünya ortalamasının üzerinde performans gösterdi.
87 ülkeyi kapsayan araştırmada, imalat ve hizmet alanında 33 farklı sektörde yabancı yatırımlar incelendi. Yabancı yatırımcıların bir ülkede yeni bir iş kurmak ya da bir satın alma gerçekleştirmek istediklerinde ne tür zorluklar yaşadıklarını inceleyen araştırma, bu konuyu dört başlık altında ele aldı. Bunlar, farklı sektörlere yatırım imkânı, mülk edime, iş kurma kolaylığı ve ticari anlaşmazlıkların çözülmesi. Tüm kategorilerde görece daha iyi performans gösteren grup ise yüksek gelirli OECD ülkeleri oldu.
Sekiz günde şirket
Türkiye’de iş kurmak isteyen yabancı yatırımcıların bunun için harcaması gereken süre ortalama sekiz gün, geçmesi gereken bürokratik aşama sayısı da sekiz. Bu, raporun dünya ortalaması ve Doğu Avrupa ve orta Asya bölgesi için belirlenenden oldukça iyi bir seviye. Türkiye’de yasaların yabancı ve yerli yatırımcılar arasında ayrım yapmadığına dikkat çekilen raporda, eşit muamele uygulamasının kamu düzeni, sağlığı, güvenlik gibi konularda bazı sınırlamalar getirilebildiği belirtildi.
Buna örnek olarak da Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun özel radyo ya da televizyonlarda yabancı payının yüzde 25’le sınırlanmasına ilişkin uygulaması gösterildi. Ayrıca elektrik iletim hizmetinin de devlet tekelinde olduğu, bu alanda yerli ya da yabancı sermayeli özel şirketlerin faaliyet gösteremediği not edildi.
Tahkim süreci daha esnek
Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kamuya ya da özel kişilere ait mülk ya da arazi satın alabildiği ya da kiralayabildiği belirtilirken, mülk satın almanın yabancı yatırımcılar için valilik iznine tabi olduğu hatırlatıldı.
Kamu arazisinin yabancı yatırımcıya satışının ise ancak bu alanın sanayi bölgesinde yer alması halinde mümkün olduğu vurgulandı. Yabancı yatırımcıların Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede kiralamaktansa satın almayı seçteği, belirtildi. Rapor, ticari uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülmesi konusunda Türkiye’nin gerekli yasal zemine sahip olduğu ancak uluslararası tahkim mevzuatının daha esnek olduğunu vurguladı.
Ticari uyuşmazlıkların giderilmesinin Türkiye’de ortalama 16 hafta sürdüğü, uluslararası tahkim sürecinde ise bu sürenin 23 haftayı bulduğu belirtildi.
Engel hizmet sektöründe
Araştırmada yer alan ülkelerin yüzde 90’ı bir veya daha fazla sektörde yabancı payını kısıtlayan düzenlemelere sahip. İmalat sektörüne yönelik kısıtlamalar az ancak söz konusu olan medya, bankacılık gibi hizmet sektörü olunca sınırlama söz konusu. Doğu Avrupa ve Orta Asya’da Gürcistan ve Karadağ, hiç kısıtlama getirmiyor. Raporda doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının kriz nedeniyle 2009’da yüzde 40 gerilediği belirtilirken 2010’da performansın daha iyi olmasının beklendiği vurgulandı.
Kaynak: Milliyet
