Uluslararası davalardaki tahkim sisteminin ‘yerli' versiyonu sayılabilecek uygulamanın taslağı belli oldu. Hedef İstanbul Tahkim Merkezi'nin, ticari uyuşmazlıklara karşı çözüm üretmesi. Uyuşmazlıkların mahkemeler önünde değil de tarafların tercih ettiği ‘tahkim' veya bir alternatif çözüm yöntemiyle çözüme kavuşturulmasını amaçlayan İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurulmasına ilişkin kanun tasarı taslağı görüş bildirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlara gönderildi.
Alınan bilgiye göre, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü, İstanbul Tahkim Merkezi Kanunu Tasarısı Taslağı'nı hazırladı. Tahkimin toplumsal barışın korunması, uyuşmazlığın etkin ve göreceli olarak az masrafla çözümlenmesi ve mahkemelerin iş yükünün azalması gibi faydaları olacağını ifade eden bakanlık, taslağı görüş bildirmeleri için ilgili kurum ve kuruluşlara gönderdi.
Tasarı, tahkime ilişkin maddi kuralları içermiyor, sadece kurulacak olan Tahkim Merkezi'nin yapısını düzenliyor. Tahkim Merkezi'nin, Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetçi, Danışma Kurulu, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanları ile Genel Sekreterlikten oluşması öngörülüyor. Tasarıda, bu kurulların nasıl oluşturulacağı, nasıl çalışacağı ve görevleri ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor. Adalet Bakanlığı, tahkim merkezine ilişkin çoğu akademisyen ve hâkimlerden oluşan bir çalışma grubu kurarak, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Tahkim Merkezi, Alman, Amerikan tahkim dernekleri, Çek Cumhuriyeti Ticaret ve Tarım Odası Tahkim Mahkemesi, Dubai, Romanya, Singapur, St. Petersburg ve Zürih tahkim merkezleri, Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi, Milletlerarası Ticaret Odası ve Milletlerarası Tahkim Mahkemesi'nde incelemelerde bulundu.
İdari ve mali özerklik
Merkezin yapısı ‘bağımsız ve tarafsız olacak şekilde, ilgili tüm kurum ve kuruluşları kapsar nitelikte geniş tutuldu' ve oluşturulacak tahkim kurumunun toplumun bütün çevrelerinde kabul görmesi amaçlandı. Uyuşmazlıkların mahkeme dışında çözümü konusunda en çok bilinen ve kullanılan yöntem olan tahkimi düzenleyecek kanun tasarı taslağı 19 maddeden oluşuyor. Taslakta kanunun amacı, "yabancılık unsuru taşıyanlar da dahil olmak üzere, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri ve özel hukuk ilişkisinden doğan anlaşmazlıkların, tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle çözülmesini sağlamak üzere İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurulması, teşkilat ve faaliyetine ilişkin esas ve usulleri düzenlemek" olarak belirtiliyor. Taslağa göre, İstanbul Tahkim Merkezi "kanunla kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere tüzelkişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine tabi, idari ve mali özerkliğe sahip" bir yapıda kurulacak. İstanbul Tahkim Merkezi'nin, Merkez, Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetçi, Danışma Kurulu, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanları ile Genel Sekreterlik'ten oluşması öngörülüyor. Taslakta merkezin görevleri şöyle sıralandı:
"Tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine ilişkin yönetmelikle belirlenecek hizmetlerin yürütülmesini sağlamak. Yıllık ücret tarifesini hazırlamak ve verilen hizmet bedellerini tahsil etmek. Yıllık faaliyet raporunu ve gelecek yıla ait faaliyet planını hazırlayarak genel kurulun bilgisine sunmak. Tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle ilgili tanıtım ve yayın yapmak, bu konudaki bilimsel çalışmaları teşvik etmek, desteklemek, ilgili kişi ve kurumlarla işbirliği yapmak."
TOBB'dan 6 üye olacak
Taslağa göre İstanbul Tahkim Merkezi'nin genel kurulu 15 kişiden oluşacak. Buna göre, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), mesleğinde en az 10 yıl tecrübeye sahip deniz ticaret odalarından 1, sanayi odalarından 2, ticaret odalarından 3 kişi olmak üzere toplam 6 kişi ile genel kurulda temsil edilecek. Genel kurulda Türkiye Barolar Birliği, baroya kayıtlı 4 avukat ile temsil edilirken, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Katılım Bankaları Birliği, Sermaye Piyasası Kurulu, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği de 1'er kişi ile genel kurulda yer alacak. Bu kişiler kurumlarının yönetim organları tarafından seçilecek.
Genel kurul üyeleri 4 yıllığına seçilecek, süresi dolan üye yeniden seçilebilecek, üyeliğin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, bu üyenin kalan süresini tamamlamak üzere seçim yapılacak. Yönetim kurulu, denetçiler, tahkim divanı üyeleri ile genel sekreter, genel sekreter yardımcısı ve merkez çalışanları görev süreleri boyunca merkez bünyesinde hakemlik yapamayacaklar. Taslağın tek geçici maddesi ile merkezin faaliyetlerini yürütebilmesi için ilk yıl bütçesi Başbakanlık tarafından karşılanacak.
Kaynak: Referans
